Heel wat artikels en opinies zijn de voorbije weken verschenen naar aanleiding van het invoeren van de speculatietaks in België. Zelfs buitenlandse media maakten melding van een ronduit dwaze fiscale maatregel van de Belgische overheid.

Ik zou het zoveelste artikel in de rij kunnen neerpennen waarom de speculatietaks een fiscale Quasimodo is, waarom de belasting amper iets zal opbrengen voor de overheid, waarom het nefast zal zijn voor de Belgische economie, waarom het enkel de kleine belegger treft en niet de grote, de echte speculanten in België en in de financiële wereld.

De argumenten hiervoor ga ik niet verder uitwerken. Ze zijn door anderen al uitvoerig in de media gebracht. Maar het verhaal dat ik nu ga brengen, zal op uitzonderlijke wijze de ware aard tonen van de Belgische overheid tegenover de échte speculanten van de financiële wereld. Een onthutsend verhaal van megalomanie en hypocrisie van de hoogste soort.

Een oude zendmast "bachten de kupe"

Een biedoorlog is losgebarsten. In de toiletruimte probeert de veilingmeester zichzelf te kalmeren en zegt tegen zichzelf: "Wat is hier in godsnaam gaande?"

18 December 2012. In het Westvlaamse polderstadje Veurne wordt een veiling gehouden. Een oude zendmast die nog gemaakt werd voor het Amerikaanse leger en dienst deed tijdens de Koude Oorlog wordt per opbod verkocht. De zendmast bevindt zich op het grondgebied van het onooglijk klein dorpje Houtem, vlakbij de Frans-Belgische grens. Achter de IJzer, "bachten de kupe" zoals men in het Westvlaams zegt. Waar miljoenen soldaten honderd jaar geleden de Groote Oorlog uitvochten.

De oude zendmast in Houtem is tot op de draad versleten. De Belgische overheid wil in haar besparingsbeleid af van de hoge onderhoudskosten voor de toren en wil er als eigenaar nog een prijsje voor ontvangen. Volgens een bron die aanwezig was op de veiling, komen slechts acht mensen opdagen voor de veiling: de veilingmeester, zijn assistent, een vertegenwoordiger van de overheid en amper vijf potentiële kopers.

De veiling start bij een biedprijs van 255.000 euro. Stiekem hoopt de overheid 400.000 euro voor de vervallen zendmast te ontvangen. Per bod verhoogt de biedprijs met 5000 euro, maar na een halfuur is de prijs al opgelopen tot 700.000 euro, ver boven de stoutste verwachtingen van de overheid en de veilingmeester.

Een biedoorlog is losgebarsten tussen verschillende potentiële kopers. De oudere veilingmeester snapt er niets van en weet eigenlijk niet wie de kopers echt zijn of waarom ze zoveel interesse hebben in die oude, versleten toren. De onverwacht hoge biedprijzen maken de veilingmeester nerveus en hij stelt een pauze in. In de toiletruimte probeert hij zichzelf te kalmeren en zachtjes zegt hij tegen zichzelf: "Wat is hier in godsnaam gaande?"

De veiling herbegint bij 700.000 euro en de biedprijzen worden verhoogd met 10.000 euro. Al snel klimt de biedprijs naar 1 miljoen euro, daarna naar 1,5 miljoen en 2 miljoen euro. Krankzinnig. Opnieuw het moment voor de veilingmeester om een pauze in te lassen. Op een paar jaar van zijn pensioen beleeft de oude veilingmeester de verrassing van zijn leven. En uiteindelijk, na een biedoorlog van meer dan drie en een half uur, wordt de oude, krakkemikkige zendmast verkocht voor 5.000.000 euro.

De Belgische overheid was erin geslaagd een zendmast te verkopen voor een woekerwinst van 20 keer de oorspronkelijke vraagprijs. Na de veiling stapt een verloren bieder naar de nieuwe eigenaar en vraagt: "Kunnen we niets regelen?"

Wie betaalt 5 miljoen euro voor een zendmast in Houtem?

Houtem. Of all places. Wie is zo krankzinnig om 5 miljoen euro neer te tellen voor een bouwvallige zendmast op een West-Vlaams bloemkolenveld, waarvan bovendien was geweten dat een renovatie nodig zou zijn die nog eens 1 miljoen euro zou kosten?

Aan wie verkocht de Belgische overheid een zendmast voor 5 miljoen euro?

Wie was de krankzinnige koper van de zendmast in Houtem? Een woordvoerder van de FOD Financiën, de opdrachtgever van de verkoop, spreekt van geheimplicht. Maar het persagentschap Bloomberg heeft wel gevonden wie de koper was. In een artikel dat in juli 2014 verscheen, meldde Bloomberg dat de zendmast in Houtem was opgekocht door het Amerikaanse bedrijf Jump Trading Llc.

Jump Trading is één van de grotere beursbedrijven in de Amerikaanse flitshandel en werd onder andere opgericht door werknemers van ... Goldman Sachs, een Amerikaanse investeringsbank die héél wat boter op het haar had in verband met de financiële crisis van 2008.

In 2014 werd in de VS trouwens een gerechtelijke klacht ingediend tegen Jump Trading voor het manipuleren van de financiële markten. De biedoorlog in de Veurnse veilingzaal was een biedoorlog geweest tussen verschillende Amerikaanse flitshandelbedrijven. Flitshandelbedrijven die zich bezighouden met financiële manipulatie en criminaliteit waarin biljoenen dollars aan beleggersgeld omgaat.

Flitshandelaars

Flitshandelaars manipuleren niet alleen de beursorders van kleine beleggers. Flitshandel is destabiliserend voor het volledige financieel systeem. De toename van flashcrashes kan gelinkt worden aan de opkomst van flitshandel.

Vooraleer ik mijn verhaal over de oude West-Vlaamse zendmast verderzet, breng ik jullie eerst naar één van de meest moderne en hoogtechnologische delen van de financiële onderwereld. De high-frequency traders. In modern Nederlands worden ze kortweg flitshandelaars genoemd.

De business van deze flitshandelaars bestaat eruit om met supersnelle computers en netwerkverbindingen binnen microseconden winst te maken door grote hoeveelheden aandelen en opties te verhandelen.

De flitshandel is de voorbije jaren uitgegroeid tot een business waarin miljarden dollars winst wordt gemaakt en de omzet loopt in de biljoenen. De voorbije jaren werd meer de helft van de volledige aandelenhandel in de VS uitgevoerd door deze gecomputeriseerde flitshandelaars. De macht van deze flitshandelaars, zowel in banken als bij overheden, is enorm toegenomen. Dankzij de macht van het geld en de macht van lobbygroepen. Maar dat betekent vaak hetzelfde.

Flitshandel gaat verder dan zomaar grote hoeveelheden computergestuurde beursorders versturen. De flitshandelaar met de snelste verbinding kan prijzen in de markt beginnen manipuleren. De flitshandel zet particulieren én professionele beleggers in het nadeel. Beleggers die beursorders maken via gewone internetverbindingen zijn vele keren trager dan de flitshandelaars. Het is bewezen dat flitshandelaars zichzelf tussen deze orders plaatsen om hiermee winst te boeken via een marge.

Om die ultrasnelle handel tussen verschillende beurzen mogelijk te maken, werden in de Verenigde Staten netwerkverbindingen aangelegd van vele duizenden kilometers glasvezelkabel. Zo kon er tussen de beurs van New York en de beurs van Chicago in een fractie van seconden gehandeld worden en worden beursorders van particuliere beleggers gemanipuleerd via legale voorkennis.

De voorbije jaren boden de glasvezelkabels (fiber) de snelste verbinding voor het dataverkeer. Maar wanneer er geen grote obstakels zijn zoals bergen of gebouwen kunnen elektromagnetische golven zich sneller door de lucht bewegen dan via een glasvezelverbinding over de grond. In de VS worden de beursorders nu ook via microgolftechnologie een paar microseconden sneller tussen Chicago en New York geflitst. In deze business is elke microseconde goud waard.

Maar de flitshandel is niet alleen nadelig voor de gewone beleggers. Het is ook destabiliserend voor het volledige financieel systeem. In 2010 vond de eerste flashcrash plaats waarbij de Amerikaanse beurs in enkele minuten tijd meer dan 1000 punten lager daalde. De snelheid waarmee de beurs daalde was ongezien in de geschiedenis van de beurs en overduidelijk versterkt door flitshandelaars.

En het aantal flashcrashes neemt de laatste jaren enkel toe. In 2015 alleen al hadden we een viertal grote flashcrashes en het beperkt zich niet meer enkel tot de Amerikaanse beurzen. In januari was er de flashcrash in de Zwitserse Frank, in maart was er een flascrash in de Amerikaanse dollar, niet veel later nog een flashcrash in Duitse obligaties en op 24 augustus was er een enorme flashcrash op de westerse beurzen met als epicentrum de beurs van New York. Het leidt geen twijfel dat de toename van flashcrashes gelinkt kan worden aan de opkomst van flitshandel. Dit is hoogst destabiliserend voor de financiële wereld én voor de economie. Als er één vorm is van speculatie die overheden moeten beteugelen dan is het de flitshandel wel.

Flitshandel lijkt een ver-van-ons-bed-show. Het lijkt allemaal eerder iets voor het technologisch vooruitstrevende Amerika. Flitshandel zouden we kunnen leren kennen uit een spannende Hollywoodfilm of uit het vorig jaar verschenen boek 'Flashboys' van de financiële journalist Michael Lewis. Niets doet erop vermoeden dat flitshandel ook in België actief kan zijn. Laat staan in onze uitstervende polderdorpen.

Waarom kocht Jump Trading de oude zendmast in Houtem?

Jump Trading won de veiling en werd eigenaar van de bouwvallige zendmast van Houtem. Maar waarom wou men net die oude toren in Houtem?

Nadat de flitshandelaren in de Verenigde Staten een netwerk hadden gemaakt via microgolfschotels besloten ze in 2012 een gelijkaardige verbinding te maken tussen de twee grootste Europese beurzen: Londen en Frankfurt. En omdat in vogelvlucht de kortste lijn tussen die twee steden nog altijd doorheen België gaat, was de locatie van een Belgische toren cruciaal om een verbinding te maken. De Houtem-toren is de grootste zendmast in de buurt van de Belgische kustlijn en kan een mooie verbinding vormen met een andere toren aan de Britse zijde van het Kanaal. De locatie (en de hoogte) van de oude toren waren dus cruciaal.

Een netwerk voor flitshandelaars door België

Flitshandelaars in Vlaanderen. Wie zijn ze? Wat doen ze? En wat bezielt de overheid om hen vrij spel te geven?

Als u denkt dat het verhaal hiermee ten einde is, dan bent u goed fout en hebt u gelukkig nog niet helemaal tot beneden gescrolld om de spanning erin te houden. Het verhaal van de Amerikaanse flitshandelaars stopt niet "bachten de kupe".

Het verhaal stopt niet met één surrealistische veiling. Dit verhaal is Belgisch en het duikt dus diep in de surrealistische financiële wereld waarin overheden wereldwijd verstrengeld zijn.

Want wat doen Amerikanen eenmaal ze in de polders achter de IJzer belanden? Dan blijven ze daar niet zitten. Ze steken het land over en begeven zich richting Duitsland.

Dat is in essentie wat de flitshandelaars gedaan hebben. Met de toren in Houtem was de communicatieverbinding tussen de Londense en Frankfurter beurs niet geklaard. Er waren nog tussenschakels nodig om de verbinding te optimaliseren. Zodat beurssignalen in amper een paar milliseconden van London naar Frankfurt konden flitsen.

Wie had ooit durven denken dat pakweg Pittem een schakel is in hoogtechnologische beurshandel?

Het is bijna niet te geloven maar er zijn in België nog tal van andere zendmasten waarop de Amerikaanse flitshandelaars ook hun microgolfschotels hebben geplaatst. Zodat men een bijna perfecte netwerkverbinding kon vormen tussen Londen en Frankfurt. Het is de Franse blogger Alexander Laumonier die dit netwerk in kaart heeft gebracht.

Van Londen via Veurne, Pittem, Sint-Pieters-Leeuw, de Baraque de Fraiture en andere landelijke Belgische plaatsjes worden de beursorders in microseconden tot in Frankfurt geflitst. Wie had ooit durven denken dat Pittem een schakel zou kunnen zijn in hoogtechnologische beurshandel?

En toch is het zo. De zendmast van Egem, bij Pittem, is met 305 meter de hoogste toren van het land. We kunnen niet spreken van een gebouw, maar het is wel een gigantische toren die de wolken kan prikken. 

De zendmast van Egem wordt gebruikt door de VRT voor transmissie van radio- en televisiesignalen. En sinds enige tijd hebben Amerikaanse flitshandelaars ook een licentie om microgolfschotels op deze toren te gebruiken.

Het is niet de enige VRT-Toren die door de flitshandelaars wordt gebruikt. Van de tien hoogste torens van België worden er al minstens acht door flitshandelaren gebruikt. De toren van Sint-Pieters-Leeuw, de RTBF-Toren in Waver, een VRT-zendmast in Genk, en ga zo maar door, allemaal worden ze ook gebruikt door de flitshandelaren.

Niemand kan zo naïef zijn om te denken dat de Belgische overheid hier geen weet van heeft. De Belgische overheid laat al dan niet oogluikend de activiteiten van Amerikaanse flitshandelaren toe op haar grondgebied en op haar patrimonium. Wat bezielt de overheid om deze flitshandelaren zomaar vrij spel te geven in onze achtertuin en op zendmasten van nationale media?

De Speculatietaks: hoge tonen van hypocrisie

De overheid laat de activiteiten van flitshandelaars ongemoeid terwijl de kleine belegger wordt aangepakt. Welk resultaat denkt men daarmee te behalen?

Als de speculatietaks enkel de speculatie moet afremmen en niet voor het geld is bedoeld, waarom krijgen de echte speculanten dan vrij spel, zelfs op Belgisch grondgebied? En als de speculatietaks wél voor het geld is bedoeld, waarom gaat men dan de échte speculanten niet belasten?

In het begin van dit artikel alludeerde ik erop dat ik het niet meer ging hebben over de speculatietaks. Dat was een leugen. Een leugen zoals politici er elke microseconde wel een paar uitbazuinen. Met het verhaal over de activiteiten van flitshandelaars vers in het hoofd wil ik graag nog eens terugkeren naar de speculatietaks.

De Belgische minister van Financiën, Johan Van Overtveldt, beweert dat de speculatietaks geen geld moet opbrengen, maar bedoeld is om de speculatie af te remmen. Dat is uiteraard een zeer nobele daad van een politicus. Maar als de Belgische regering de speculatie wil afremmen, waarom geeft ze flitshandelaars vrij spel? Waarom verkoopt de overheid staatspatrimonium aan Amerikaanse flitshandelaars en incasseert ze hierop een woekerwinst? Waarom geeft men flitshandelaars de kans om hun netwerkverbindingen uit te bouwen boven ons land?

Hoe kan de regering beweren dat men de speculatie wil afremmen als men de drie grootste oorzaken van financiële speculatie een hand boven het hoofd blijft houden?

En als de Belgische regering de speculatie echt wil afremmen, waarom steunt ze dan publiekelijk ook nog twee andere instellingen die de grootste oorzaak vormen van financiële speculatie? Waarom steunt de overheid de centrale banken én de commerciële en investeringsbanken?

Met de QE-politiek van de Europese Centrale Bank, waarbij sinds januari van dit jaar maandelijks miljarden euro's worden bijgedrukt, wordt de de speculatie in het financieel systeem vele keren vergroot. Alle Belgische regeringpartijen hebben zich publiekelijk voorstander getoond van dit waanzinnig monetair experiment dat meer speculatie in de financiële wereld creëert en de ontwaarding van de euro versnelt. Waarom doet men dit als men de speculatie wil afremmen?

Daarnaast is de overheid met miljarden euro's tussengekomen om failliete banken te redden. Deze banken zijn de tweede grootste oorzaak van financiële speculatie. Na de bankencrisis van 2008 hebben ze zich opnieuw schuldig gemaakt aan manipulatie van valuta-, rente- en grondstoffenmarkten. Deze banken zijn hiervoor gerechterlijk gestraft en moesten miljoenen- en miljardenboetes betalen. Deze boetes werden door de banken met de glimlach betaald met de hulp van... belastinggeld.

Hoe kan de regering beweren dat men de speculatie wil afremmen als men de drie grootste oorzaken van financiële speculatie, nl. de centrale banken, de commerciële banken én de flitshandelaren, een hand boven het hoofd blijft houden? Er moet minder speculatie zijn in het financieel systeem, zingen politici al jaren in koor. Maar wij horen enkel tonen van hypocrisie.

Schieten met een bazooka op plankton

Holle woorden en beloftes zijn zo gemakkelijk om uit te spreken en te combineren met onbenullige symboolpolitiek. Het is tijd voor de overheid om echte daden te tonen of om toe te geven dat men in de zak zit van de grote speculanten van deze wereld. Of denkt de regering met alles weg te kunnen komen? Denkt de regering dat elke burger idioot is?

De vraag is dus zeer duidelijk: Als de speculatietaks enkel de speculatie moet afremmen en niet voor het geld bedoeld is, waarom geeft men dan de echte speculanten nog steeds vrij spel?

Maar als de belasting wél voor het geld bedoeld is... En laat ons eerlijk zijn, ook al zal deze speculatietaks amper geld opbrengen omdat die fout geconcipieerd is, het is wél voor het geld bedoeld. Als politici zeggen dat een belasting niet voor het geld is bedoeld, dan weet je dat het voor het geld is bedoeld.

Als de belasting op speculanten dus wél voor het geld is bedoeld, waarom gaat men flitshandelaars dan niet belasten op hun gebruik van Belgische infrastructuur, waaronder de zendmasten? Door zijn unieke geografische ligging beschikt België over de ultieme connectie tussen Europa's twee grootste financiële beurscentra. Die connectie willen flitshandelaars beheersen en het is duidelijk dat men daarvoor diep in de geldbeugel kan en wil tasten. Als je een speculatietaks wil heffen die geld opbrengt, dan richt je als eerlijke overheid het best op de flitshandelaars en dan pas op Jan met de pet die met zijn beursconnectie lichtjaren achterop komt.

De overheid moet stoppen met de hypocrisie en een duidelijke keuze maken. Willen we de speculatie afremmen of kiest men gewoon voor meer belastinggeld? In géén van beide gevallen zal men succesvol zijn door de particuliere belegger kapot te belasten. Dat de Belgische overheid de particuliere belegger straft in zijn strijd tegen financiële speculatie is zoals de oceaanvervuiling tegengaan door te beginnen schieten met een bazooka op plankton.

Of gaan we nu echt geloven dat de particuliere belegger aan banden moet worden gelegd om de speculatie in het financiële systeem te verminderen? Dat de volgende wereldwijde financiële crisis en de volgende flascrash kan vermeden worden als Patrick en Rudy niet meer in aandelen handelen?

Bronnen:

Bloomberg artikel: "Wall Street buys micro-wave tower in quest for speed."

De Morgen artikel: Flitshandel in Wall Street dankzij zendmast in Veurne

Blog: HFT in my backyard

Documentaire VPRO over Flitshandel

P.S. Indien u ook verontwaardigd bent door deze feiten, deel dan dit artikel met vrienden en kennissen zodat deze hypocrisie verder aan de kaak wordt gesteld.